Gelezen in Landschap Noord-Holland, februari 2013, jrg. 40 nr.1
“De K van Kreekrug
Heel veel Westfriezen weten het niet, maar ze wonen in een omgekeerd land. Waar eerst water stroomde ligt nu een dijk en waar eerst land was, ligt nu het lage gras tussen de sloten.
Je moet wel even terug in de tijd om te snappen wat er gebeurd is. Terug naar de bronstijd, zo’n 2000 tot 800 jaar vóór Christus, toen er Friezen woonden in een kwelderlandschap, met hier en daar een verhoogde strandwal waar je droog bleef als de zee bij springtij opspeelde. De streek werd in die tijd steeds aantrekkelijker want de kwelders kwamen door de aanspoelende zeeklei steeds hoger te liggen en de zee steeds lager. Daar tussendoor stroomden kreken, waar je nog eens een visje kon vangen of een net vol garnalen. Het droge land bestond dus uit klei. Daar waren de lichtere kleideeltjes neergeslagen. In de stroming van de kreken werd het zwaardere zand meegevoerd en neergelegd. Later verdween het hele landschap onder het stagnerende water van rivieren. Daarin groeide het zogenoemde Hollandveen, een dikke laag afgestorven planten. Onder dat veen klonk de kleilaag in, maar het zand in de vroegere kreken en hun oeverwalletjes bleven verhogingen in het land: wat ze noemen kreekruggen. Zand bood een stevige ondergrond voor ieder die maar wilde wonen in het veen.
De bewoners begonnen vanuit hun woonstek op de kreekrug het veen te ontwateren door sloten en greppels te graven. Vrijwel al het veen is in Westfriesland verdwenen. Afgegraven om er turf van te maken. De klei kwam tevoorschijn en is nog steeds de bodem onder Westfriesland. ook is nog steeds te zien waar de kreekruggen liggen. Daar zijn de kilometers lange lintdorpen op gebouwd zoals Spanbroek, Opperdoes en Twisk. Nog steeds liggen er de ontwateringssloten, die vanuitde kreekrug werden gegraven. En al dat werk gebeurde met de ‘skep’ en met de hand. Onmetelijk is de rugpijn die is geleden.”
Frans Buissink
Meer hierover op deze Sait: de soepbordtragedie
