Een van de menu-items op de Westfriese OmringDaikSait is “Spots”. Spots zijn plekjes langs de dijk waar we even het zoeklicht op zetten omdat ze een bijzondere achtergrond hebben, tot het erfgoed van de Westfriese Omringdijk behoren of daarnaar verwijzen.
De categorie Markeerobjecten belicht 25 monumenten, kunstwerken, palen of graven.

Het is misschien de tragiek van een theatermaker dat het licht op zijn carrière aan het einde van zijn leven dooft alsof een lichttechnicus de schuif in één keer dichttrekt. Hoe groot je carrière ook was, je bent razendsnel vergeten. Licht uit, spot uit. “Van een acteur blijft, in de vluchtigheid die het theater in een voorstelling is, op den duur alleen een herinnering over: een notie van een grootse rol of karakter; op het laatst voor de jongste generatie vervaagd tot een oude stem uit een diep verleden.”

De OmringDaikSait heeft de spot gezet op het graf van Albert van Dalsum, die in het zicht van de dijk begraven ligt op de kleine begraafplaats van Eenigenburg. Decennia lang was Van Dalsum het voorbeeld van een groot invloedrijk kunstenaar in ons land. “Hij kwam voort uit de 19de, gaf vorm aan de 20ste en was een voorloper van de 21ste eeuw.” “ Hij was een mythe, de laatste in de rij der grote theatergoden – bij zijn leven al een legende en ook nog eens gesierd met zo’n machtige karakterkop.”

Van Dalsum was ooit een nationale grootheid. Bij de viering van zijn veertigjarig toneeljubileum werd hij in een draagkoets door Amsterdam gedragen en geëerd met toespraken van onder andere Koningin Wilhelmina. Ook van zijn vijftigjarig jubileum in 1959 hebben de kranten bol gestaan. Wie niet in de feestzaal zat, telde niet mee. Prins Bernhard was erevoorzitter van het huldigingscomité; Kees Verwey schilderde in regeringsopdracht zijn portret, dat hem diezelfde avond feestelijk werd overhandigd.

In 1964 nam hij afscheid van het theater en kocht hij met zijn vrouw de oude bakkerij in Eenigenburg. Hij stortte zich nog, niet onverdienstelijk, op een anonieme schilderscarrière en leefde tot zijn dood een eenvoudig leven. Met heimwee kon nog worden omgekeken naar die ‘geladen brombeer met zijn bronzen stem’, ‘die grimmige gigantenkop, vergroeid met die hoge onwrikbare schouders’ en ‘die zware stem, die soms kon donderen als een berggod’.

In het najaar van 1971 werd Van Dalsum met een longontsteking opgenomen in het ziekenhuis van Alkmaar. Op 25 oktober van dat jaar overleed hij hieraan. In de in memoriaalartikelen die na zijn dood verschenen, werd hij herdacht als de grootmeester van het Nederlandse toneel, de vader van het expressionisme en één van de grootste acteurs die Nederland ooit gekend had. Hij werd aanvankelijk begraven op het RK kerkhof van Tuitjenhorn. In 2009 is hij met zijn vrouw herbegraven op het kerkhofje van Eenigenburg, hun thuishaven.

Bronnen Willem Ellenbroek De Volkskrant 1998 en Eenlevenlangtheater.nl. Foto: Nationaal archief :